ראש מכונה | رأس ماكينة | Machine Head
תמר לדרברג | تمار لدربيرغ | Tamar Lederberg
אוצר: יאיר ברק | القيم: يئير براك | Curators: Yair Barak
תערוכתה החדשה של תמר לדרברג היא בגדר מפנה מדיומאלי חד עבורה (על אף סממנים מוקדמים), כמי שעסקה
שנים רבות בצילום והיתה מזוהה איתו ומציגה כאן מיצב פיסולי המשלב הקרנות וידאו וסאונד. במובנים רבים, ראש
מכונה היא פרק ב׳ לתערוכתה הקודמת שהוצגה בשנת 2021 במקום לאמנות ונקראה יורשי המנוח והוצגה זמן
יחסית קצר לאחר פרידה מאביה ובן זוגה. גם כאן, ממשיכה לנהל לדרברג מערכת יחסים עם העולם המכני-הנדסי
שאפיין את אביה ואת החברה המשפחתית שייסד. התמחות האב היתה בפיתוח מכונות לחפירה וקידוח. מתקיימת
אנלוגיה יפה לטעמי, בין מעשה האמנות של תמר, לבין הפעולה ההנדסית של מכונות אביה. הנסיון להגיע אל הליבה,
לעומק העניין, הרפטטיביות של הפעולה והקושי של החווה מן הצד להבין את התכלית. עבודת הוידאו Rotary Head
מורכבת משתי הקרנות וידאו מבוססות אנימציה. מערך תנועתי בקצב משתנה ובעצימות מתגברת, כמעט פוטוריסטי
באופיו – הופך את השרטוט הטכני, הפונקוציונאלי – לכוראוגרפיה צרופה באמצעות מערכת של סמלים מכניים
מרקדים. הדימויים עליהם נשענת עבודת האנימציה שייכים לעולם גברי והנדסי, אך הטיפול בהם עדין ועמלני ומזכיר
אורנמנטיקה הלקוחה מעולמות של רקמה או תחרה. על רצפת הגלריה מוצבת סדרה של פסלונים עשויים פלדה,
ניצבים על גבי במות זעירות עשויות יציקת בטון. המהלך הפיסולי הזה – שנטוע בתוך המסורת של הפיסול הגברי
הישראלי; שמי, קדישמן ודור׳צין – עובר כאן אדפטציה מרתקת. המונומנטאלי הופך לזעיר ועדין. למעשה – המבנים
הקטנים נראים כמו מתווים לפיסול גדול. הנייחות של האובייקטים הכבדים על אף ממדיהם הזעירים – פוגשת את
הדינאמיות והתנועתיות של שרטוטי המכונות המוגדלים. ההיפוכים הללו של מושגי המשקל והגודל, הסטאטיות
והתנועה – מייצרים שיבוש מובנה, בתכלית ובחוויה. היפוכים לוגיים אלו, של פונקציה ופואטיקה -הופיעו גם
בתערוכתה האחרונה של לדרברג כאשר הפכה את מכשירי השמיעה של אביה למובייל יפיפה, או כאשר השמיעה
רשימה לקונית של שערי מניות – כמוסיקה. שני אגני פלדה מכילים נוזל שומני שהופך למראה שחורה. הצופה הופך
לנרקיס המביט בבבואתו האפלה.
העבודה של לדרברג נשענת על הקיים. היא עובדת עם שיירים ממפעל, מתבססת על שרטוטים מן הארכיון ומעניקה
להם הקשר חדש וחיים חדשים לאחר אלו איבדו את רגע התכלית שלהם בעולם. פעולה זו, של ״החייאת״ החומרים
המתים הופכת להיות מחווה של המשכיות לעבר שנגוז, לדמויות הגבריות הנעדרות, לחיים שפעלו כמכונה וכבו.
יאיר ברק, אפריל 2025
Tamar Lederberg’s new exhibition is a medium change for her (although there were early indications of it). After focusing on photography and being identified with it for many years, she now presents a sculptural installation combining video projections and sound. In many ways, Machine Head is Part II of her previous exhibition, presented at ArtSpace in 2021. It was titled “The Heirs of the deceased” and was on display for a relatively short time after parting with her father and partner. Here, too, Lederberg continues to maintain a relationship with the technical engineering world, characterizing her father and the family company he had established. The father’s specialty was developing machines for digging and drilling. There is a nice analogy here between Tamar’s art and the actions of her father’s machines: the attempt to reach the core, the heart of the matter, the action’s repetitiveness, and the viewer’s difficulty in perceiving the essence.
The video work Rotary Head comprises two video projections based on animation. A series of movements, with varied rhythms and an increasing power, almost futuristic – turn the technical, functional drawing into pure choreography through a system of dancing mechanical symbols. The animation work leans on images belonging to a masculine engineering world, but their delicate and busy treatment brings to mind the realms of embroidery and lace. Steel figurines stand on the floor on tiny concrete daises. This sculptural strategy – embedded in the tradition of Israeli male sculptors (Shemi, Kadishman, Dorchin) – undergoes a fascinating adaptation. The monumental becomes small and delicate. In fact, the miniature structures seem like sketches for larger works. The immobility of the small but heavy objects encounters the motor dynamism of the enlarged machine drawings. These reversals of the ideas of weight, size, stability, and motion engender an inherent disruption in function and experience. These logical reversals of function and poetics also appeared in Lederberg’s last exhibition, when she turned her father’s hearing aids into a beautiful mobile or played a laconic list of stock prices as music. Two steel basins contain an oily liquid that turns into a black mirror; the viewer becomes Narcissus, looking at his dark reflection.
Lederberg’s work leans on that which exists. She works with scraps from a factory and relies on drawings from the archive, conferring on them new context and life after they have lost their purpose in the world. This act of reviving dead materials becomes a gesture of continuity of the past to absent male figures, a life that had acted like machines and is now gone.
Yair Barak, April 2025
معرض تمار لدربيرغ الجديد هو بمثابة انقلاب حاد في الوسائط من ناحيتها (على الرغم من المؤشرات المسبقة)، كمن عملت لسنوات بالتصوير وكانت مُعَرَفَة معه أما الآن فتعرض عملاً تركيبيًا نحتيًا يدمج الفيديو والساوند. بمعاني كثيرة، رأس ماكينة هو الجزء الثاني لمعرضها السابق الذي أقيم عام ٢٠٢١ في مكان للفن وسمي وريثي المرحوم بعد وقت قصير نسبيًا من فراقها لوالدها وشريكها. أيضا هنا، تستمر لدربيرغ في التعاطي مع العالم الميكانيكي-الهندسي الذي ميز والدها والشركة العائلية التي أقامها. حيث تخصص والدها بتطوير ماكينات الحفر والثقب. و هناك مقاربة جميلة، بنظري، بين عمل تمار الفني والعمل الهندسي لماكينات والدها. محاولة الوصول إلى اللب، إلى عمق المسألة، تكرارية الفعل والصعوبة التي يواجهها من ينظر من الطرف في فهم الغاية.
عمل الفيديو Rotary Head مركب من عرضي فيديو يعتمدان على التحريك. منظومة حركية بوتير متغيرة وبشدة متزايدة، مستقبلية بطابعها تقريبًا- تجعل التخطيط التقني-الأدائي يبدو كالكيروغرافيا الصرفة بواسطة منظومة من الرموز الميكانيكية الراقصة. التصورات التي يعتمد عليها عمل التحريك تنتمي لعالم رجولي وهندسي، لكن معالجتها ناعمة ومثابرة وتُذَكِر بالزخرفة المأخوذة من عوالم التطريز والمخرمة.
على أرضية الجاليريا، وضعت مجموعة من التماثيل الصغيرة المصنوعة من الفولاذ، وهي تقف على منصات صغيرة مصنوعة من باطون مصبوب. هذه العملية النحتية- المغروسة داخل تقاليد النحت الذكورية الإسرائيلية: شيمي، كديشمان ودورتشن- تمر هنا بتكييف شيق. الجسيم يصبح صغيرًا جدًا وناعمًا. عمليًا، تبدو المباني الصغيرة كمخططات لتمثال أكبر. ثبات الأغراض الثقيلة على الرغم من أبعادها الصغيرة- يلتقي بديناميكية وحركية تخطيطات الماكينات المُكَبَرَة. هذا الانعكاس في مفاهيم الوزن والحجم، الثبات والحركة- يخلق تشويشًا بنيويًا، في الجوهر وفي التجربة. هذه الانعكاسات المنطقية، للأداء والشعرية- ظهرت أيضا في معرض لدربيرغ الأخير عندما حولت جهاز سمع والدها الى نقال جميل، أو عندما استخدمت تسجيلا موجزا لأسعار الأسهم - كموسيقى. حوضان فولاذيان يحتويان على سائل زيتي يتحول إلى مرآة سوداء. يتحول المشاهد إلى زهرة نرجس تنظر الى انعكاسها المظلم.
يعتمد عمل لدربيرغ على الموجود. فهي تعمل مع بقايا من مصنع، تعتمد على تخطيطات من الأرشيف وتمنحها سياقًا جديدًا وحياة جديدة بعد أن فقدت هذه لحظة غايتها في العالم. هذه العملية، عملية "إحياء" المواد الميتة تصبح بمثابة تكريم لاستمرارية الماضي الذي رحل، للشخصيات الذكورية الغائبة، للحياة التي عملت كالماكينة واطفأت.
يئير براك، نيسان ٢٠٢٥